Τερζόπουλος Ανέστης

Πέτρες (χολόλιθοι) διάφορων μεγεθών και περιεχομένου που σχηματίζονται στη χοληδόχο κύστη

ΗΛΙΚΙΑ Πιο κοινές μετά την ηλικία των 40 σπάνιες κατά την παιδική ηλικία

ΦΥΛΟ Πιο κοινές στις γυναίκες

ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΚΟΤΗΤΑ Μερικές φορές εμφανίζεται σε μέλη της ίδιας οικογένειας

ΤΡΟΠΟΣ ΖΩΗΣ Η παχυσαρκία και η υψηλή σε λιπαρά διατροφή αποτελούν παράγοντες επικινδυνότητας

Οι πέτρες στη χολή εμφανίζονται σε 1 άτομο στα 10 περίπου μετά την ηλικία των 40, με συχνότητα περίπου διπλάσια στις γυναίκες απ' ό,τι στους άνδρες. Οι πέτρες συνήθως εμφανίζονται στη χοληδόχο κύστη και στις περισσότερες περιπτώσεις δεν προκαλούν συμπτώματα. Οι πέτρες της χοληδόχου κύ­στης σχηματίζονται από τη χολή, ένα υγρό που βοηθά την πέψη και το οποίο παράγεται από το συκώτι και αποθηκεύεται στη χολη­δόχο κύστη. Η χολή αποτελείται κυρίως από τη λιπαρή ουσία χοληστερίνη, διάφορες χρω­στικές και άλατα. Μια αλλαγή στη σύνθεση της χολής μπορεί να προκαλέσει σχηματισμό πέτρας. Οι περισσότερες πέτρες της χολής αποτελούν μείγμα χοληστερίνης και χρωστι­κών. Σε 1 περίπου στις 5 περιπτώσεις οι πέ­τρες αποτελούνται μόνο από χοληστερίνη και στη 1 περίπου στις 20 περιπτώσεις οι πέ­τρες αποτελούνται μόνο από χρωστικές. Συχνά υπάρχουν πολλές πέτρες και μερικές μπορούν να φτάσουν το μέγεθος μιας μπά­λας του γκολφ.

ΑΙΤΙΑ

Συχνά δεν υπάρχει προφανής αιτία για τις πέτρες στη χολή. Παρόλα αυτά οι πέτρες χοληστερίνης έχουν μεγαλύτερες πιθανότη­τες να εμφανιστούν σε παχύσαρκα άτομα. Ο κίνδυνος να εμφανιστούν πέτρες της χολής που απο­τελούνται από χοληστερίνη αυξάνεται με την υψηλή σε λιπαρά διατροφή (ΥΠΕΡΧΟΛΗΣΤΕΡΙΝΑΙΜΙΑ). Οι πέτρες από χρωστικές σχηματίζονται εάν υπάρχει εκτεταμένη καταστροφή των ερυ­θρών αιμοσφαιρίων και συνήθως σε διαταραχές όπως η αιμολυτική αναιμία και η δρεπανοκυτταρική αναιμία. Η φτωχή κένωση της χοληδόχου κύστης που προκαλείται από στένωση των χοληδόχων πόρων πιθανόν ν' αυξήσει τον κίνδυνο εμ­φάνισης πέτρας στη χολή.

ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ

Οι πέτρες στη χολή συχνά δεν προκαλούν συμπτώματα. Παρ' όλα αυτά τα συμπτώμα­τα μπορεί να εμφανιστούν εάν μία ή περισ­σότερες πέτρες φράξουν τον κυστικό πόρο (το σωλήνα εξόδου από τη χοληδόχο κύστη) ή τον κοινό χοληδόχο πόρο (τον κύριο χολη­δόχο πόρο από το συκώτι στο δωδεκαδάκτυ­λο). Η πέτρα που εν μέρει ή ολοκληρωτικά εμποδίζει τη ροή της χολής μπορεί να προ­καλέσει κρίσεις γνωστές σαν κολικό της χο­λής, που συνοδεύεται από συμπτώματα τα οποία μπορεί να περιλαμβάνουν:

• Ελαφρό ή οξύ πόνο στην άνω κοιλιακή πε­ ριοχή.
• Ναυτία και εμετό.

Τα επεισόδια είναι συνήθως σύντομα και τυ­πικά εμφανίζονται μετά από κάποιο λιπαρό γεύμα που προκαλεί συστολή της χοληδόχου κύστης.

ΕΠΙΠΛΟΚΕΣ

Οι πέτρες που παραμένουν στους χοληδό­χους πόρους εμποδίζουν την απελευθέρωση χολής. Αυτό μπορεί να προκαλέσει οξεία φλεγμονή ή μόλυνση της χοληδόχου κύστης (ΧΟΛΟΚΥΣΤΠΤΔΑ) και των χοληδόχων πόρων. Η απόφραξη των χολη­δόχων πόρων μπορεί επίσης να προκαλέσει ίκτερο. Επιπλέον, η απόφραξη του κοινού χοληδό­χου πόρου μπορεί να προκαλέσει φλεγμονή του παγκρέατος (ΟΞΕΙΑ ΠΑΓΚΡΕ­ΑΤΙΤΙΔΑ)

ΔΙΑΓΝΩΣΗ

Οι περισσότεροι άνθρωποι συνειδητοποιούν πως έχουν πέτρα στη χολή συμπτωματικά, κατά τη διερεύνηση διαταραχής που δεν έχει σχέση με αυτές. Αρχικά συνίσταται να γίνουν εξετάσεις αίματος για να γίνει έλεγχος στον αριθμό των ερυθρών αιμοσφαιρίων και των επιπέδων χοληστερίνης. Επίσης το υπερηχογράφημα μπορεί να μας βοηθήσει στην ανίχνευση κάποιας πέτρας. Εάν παρουσιαστεί απόφραξη ενός από τους χοληδόχους πόρους η ακριβής θέση που έχουν οι πέτρες εντοπίζεται χρησιμο­ποιώντας μια εξειδικευμένη διαδικασία σκιαγράφησης (ERCP-ενδοσκοπική παλίνδρομη χολαγγειοπαγρεατογραφία), κατά την οποία χρησιμοποιείται ενδοσκόπιο για την έγχυση ειδικής χρωστικής μέσα στους χολη­δόχους πόρους πριν από τη λήψη των ακτι­νογραφιών.

ΘΕΡΑΠΕΙΑ

Οι πέτρες στη χολή δεν προκαλούν συμπτώ­ματα και δε χρειάζονται θεραπεία. Εάν τα συμπτώματα είναι ήπια ή περιστασιακά η υιοθέ­τηση χαμηλής σε λιπαρά διατροφής θα προ­λάβει την περαιτέρω δυσφορία. Παρ' όλα αυτά εάν τα συμπτώματα επιμένουν ή εάν επιδεινωθούν πιθανόν να χρειαστεί αφαίρεση της χοληδόχου κύστη με συμβατική εγχείρηση ή με εγχείρηση ελάχιστης διείσδυ­σης. Η αφαίρεση της χοληδόχου κύστης θεραπεύει συνήθως το πρόβλημα. Παρ' όλα αυτά, σε πολύ σπάνιες περιπτώσεις, οι πέτρες ξανασχηματίζονται στο χοληδόχο πόρο και ίσως χρειαστεί να αφαιρεθούν με ανοιχτή εγχείρηση ή κατά τη διάρκεια της ειδικής ενδοσκόπησης ERCP. Η απουσία χοληδόχου κύστης δεν προκαλεί συνήθως προβλήματα υγείας και η χολή απλά ρέει συνεχώς μέσα από έναν πόρο κα­τευθείαν στα έντερα.

Υπάρχουν διαθέσιμα φάρμακα που διαλύ­ουν τις πέτρες στη χολή, όταν αυτές αποτε­λούνται από καθαρή χοληστερίνη αλλά χρει­άζονται μήνες ή και χρόνια για την πλήρη διάλυση της πέτρας. Εναλλακτικά μπορεί να γίνει αγωγή με υπερηχητικά κύματα (ΛΙΘΟΤΡΙΨΙΑ), η οποία δια­σπά τις πέτρες σε μικροσκοπικά κομμάτια, έτσι ώστε να μπορούν να περάσουν χωρίς πόνο μέσα στο λεπτό έντερο και από εκεί να αποβληθούν μέσω των κοπράνων. Η χρήση φαρμάκων ή υπερηχητικών κυμάτων βοηθά να μην γίνει εγχείρηση. Παρ' όλα αυτά επειδή η χοληδόχος κύστη εξακο­λουθεί να είναι παρούσα υπάρχει συνεχής κίνδυνος να σχηματιστούν νέες πέτρες.